Tìm lại cội nguồn văn hóa và căn cốt người Việt
Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh với cả cuộc đời cầm bút gian truân, đã thực sự để lại những tác phẩm thuần Việt, chứa đựng những giá trị cốt lõi của văn hoá Việt, con người Việt từ ngàn xưa. Đó quả thật là những viên ngọc sáng ngời!
Hẳn bạn không thể quên Mẫu thượng ngàn, Đội gao lên chùa, hai tác phẩm đỉnh cao trong chùm nôi dung này của văn đàn Việt Nam nói chung, của Nguyễn Xuân Khánh nói riêng, mà Dự án Sách nhà mình đã có nhiều bài viết giới thiệu trích đoạn, phân tích khác nhau trong suốt thời gian qua.
Nếu như Mẫu thượng ngàn tìm về nguồn cội dân gian với sư trường tồn của đạo Mẫu trong cái đảo điên của xã hội Việt Nam thời kì Pháp thuộc những năm đầu thế kỉ XX, Đội gạo lên chùa thành kính một tín ngưỡng quen thuộc mà theo tác giả, Phật giáo sẽ làm dịu lại những dương tính ngùn ngụt của một dân tộc phải liên tiếp trải qua các cuộc chiến tranh, để quay về với bản tính hiền hòa thuần hậu của vùng quê đồng bằng, như đất như nước, như mẹ như mẫu, và vững vàng trong tâm hơn, nhờ có Phật tính.
“Đội gạo lên chùa” kể về một ngôi làng từ kháng chiến chống Pháp đến chống Mỹ, nhân vật đều liên quan đến chùa làng, dù là vãi, tiểu, du kích, bộ đội, chức việc hay lính Pháp. Giặc khủng bố, ta ẩn nấp, giành lại đất đai rồi đem cải cách, đến lúc bom Mỹ dội xuống, bao nhiêu sự kiện, tâm thế đều diễn biến dưới bóng Phật. Câu chuyện dài của nhiều số phận nhân vật ở làng nghèo, với ngôi chùa là chỗ dựa của dân, trải bao thăng trầm lịch sử vẫn một lòng hướng thiện, mộ đạo, không khuyến hận sân si…
Và một chi tiết khá hay nữa mà NXB Phụ nữ cung cấp: Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh từng kể: “Tôi “đội gạo lên chùa” bằng tất cả vốn sống của cuộc đời mình, bằng tất cả sự trải nghiệm 79 năm của mình. Có những chi tiết đời giúp tôi nhặt được: năm 1977 tôi bị nghi ung thư, nằm viện, có sư ông nằm cùng phòng. Sư lại có chú tiểu theo chăm sóc, chú tiểu nguyên là bộ đội, đi lính về thì vào chùa. Tôi rỉ rả tâm sự với sư cụ và chú tiểu, và tiểu thuyết là sự thu nhặt, gắn kết, đúc rút, tỉa gọt… từ tất cả”.
Xin chào đón ấn bản mới nhất của ĐỘI GẠO LÊN CHÙA, mới hoàn thành vào Quý 3 năm 2021 này, với tất cả lòng kính trọng và yêu quý Cố Nhà văn NGUYỄN XUÂN KHÁNH, cũng như NXB Phụ Nữ, nơi mà Cố Nhà văn tin tưởng gửi gắm những đứa con tinh thần của mình!
Trân trọng./.
THÙY DƯƠNG
