Truyện cũ Hà Nội

TẾT CỔ TRUYỀN

Tết Tân Sửu 2021 có lẽ sẽ đi vào lịch sử vì dịch bệnh Covid lại bùng nổ với những biến thể khó lường. Nhưng chính vì những khó khăn ấy, chúng ta lại càng trân trọng hơn những giờ phút yên bình không dịch bệnh, không chiến tranh, với những sinh hoạt thường nhật chứa đựng những giá trị truyền thống mãi muôn đời.

Dự án Sách nhà mình, gạt qua những hối hả của biết bao công việc gấp gáp cuối năm, xin cùng bạn đọc điểm lại những phong tục quý giá được truyền từ đời này qua đời khác; thông qua những trích đoạn từ những tác phẩm nổi tiếng, hoăc đơn giản chỉ là sự sẻ chia từ những cá nhân của thời hiện tại.
———————
Bài 1: Tảo mộ

“Thanh minh trong tiết tháng Ba….Tháng Ba đi tảo mộ, tục lệ tôn kính người đã khuất. Nhưng nền nếp tảo mộ ở quê tôi không chỉ trong tháng ba đi trông nom phần mộ mà lại chú trọng nhất vào tháng Chạp lãnh lẽo, mà có nắng ấm quang đãng. Cũng như nhà có người mất được ba năm thì bốc mộ – còn gọi là sang cát, là thay áo, bao giờ cũng làm việc thiêng liên đi tảo mộ vào ngày lành, giờ lành tháng Một, tháng Chạp khi thời tiết hanh khô.
….
Cả bọn bảy tám người. Người vác cái quốc, cái mai người gánh đôi giành, trong đựng bó hương đen, cành cau, hai chai rượu và những cái khăn lượt. Đi đường không tiện chít khăn. Nhưng rồi lễ, đến lễ tất cả đều chít khăn tử tế. Lại một giành buộc chiếc nồi đồng, cái hông, cái chõ, một còn gà trống thiến, chiếc tay nải gạo nếp, gói đỗ xanh đã tách sẵn vỏ.
…
Ngoài ruộng, mỗi người một việc, tay cuốc giẫy cỏ quanh mộ và trên nấm tay mai nện lấp chỗ đất nẻ, lỗ rắn, lỗ chuột. Những bờ gạch rêu anh đen, chẳng lở lói, suy suyển, năm nào cũng trơ nguyên như thế. Giữa trưa, từ trong xóm, các anh bưng ra cái mâm gỗ sơn then thiếp vàng mượn của gia chủ. Trên mâm, cả con gà trống vàng ngẫy, cong cổ, mỏ ngậm cái hoa đơn đỏ. Hai đĩa tây xôi đỗ vàng đượm, với chai rược nút lá chuối khô. Một anh khu khư hai tay bưng mười nén vàng hồ. Mâm cỗ và định vàng được ông hương đón lấy, kính cẩn bày lên nấm giữa mộ. Mùi thơm hương đen ngậy lên toả vào cánh đồng xám ngắt không bóng người, gió bấc dại dào, chốc chốc thình lình lại nổi đùng đùng . Ông hương bảo chúng tôi :”Cụ tổ nhà ta thiêng lắm.Năm nào lễ cụ, gió cũng nổi cơn nổi trận, cụ bảo con cháu biết cụ đã về đấy”

Ông hương Cang đã chít khăn, mặc cái áo the dàu từ lúc nào. Ông chắp hai bàn tay nâng lên trán, bình thân thẳng đứng lầm rầm khấn, chốc lại dừng lại, vái một cái. Lúc lâu khấn xong, ông rót một chén rượu rẩy lên mộ. Chúng tôi cũng khắn đóng lên đầu ngay ngắn thắp nén hương mới, từng người bước vào đứng chắp tay, cúi đầu vái. Đến hai ba đứa trẻ con thì cùng bước vào, vái một lượt.
….
Từ hôm ấy đến áp Tết, rải rác các nhà trong xóm đều ra tha ma quanh làng tảo mộ. Phần mộ mõi nhà, mộ trẻ xấu số chết non hay mộ các cụ mất đã lâu năm đều được xem nom lại cẩn thân. Giẫy cỏ đắp nấm thắm hương, có khi trồng cây xương rồng ở cạnh nấm. Như sắp sang năm mới con cháu và người thân ra dọn dẹp quét tước trước nhà cửa – trần gian sao thì âm vậy.

Trích Chuyện_cũ_Hà_Nội, Tô Hoài.

Trân trọng./.

THÙY DƯƠNG